PORTRE

ZAMANIN RUHUNA DOKUNAN EDİP: AHMET HAMDİ TANPINAR   “Saatin kendisi mekan, yürüyüşü zaman, ayarı insandır…Bu da gösterir ki zaman ve mekan, insanla mevcuttur.”                                                                                            Ahmet Hamdi Tanpınar  Zaman nedir? diye sorduğumuzda aşağı yukarı şöyle bir tanımı olduğunu söyleyebiliriz: “ Dönüşü olmayan bir doğrultuda birbiri ardına sürüp giden bir çizgidir.”  Zamanı tanımlamak birçok felsefeciye, edebiyatçıya, tarihçiye veya bir bilim adamına göre değişebilir. Bir de bu zaman tanımı içerisinde her zaman karşımıza çıkabilen, kendini duyurabilen, yıllar geçse bile eskidiğini fark ettirmeyen ve zamanın ruhuna dokunabilen insanlar vardır. Ahmet Hamdi Tanpınar’da edebi düşüncesiyle, fikriyatıyla, kitaplarıyla ve kişiliğiyle yaşadığı toplumun her kesimine ulaşmış, onun ….

Orhan, bizim Orhan. Orhan Veli Kanık. Yaşamı, hayatı, hayatından yansıyan ‘garip’liği ve bu gariplikten gelen şiirleri gibi ölümü… Kendine inat gibi takındığı takma isim olan Mehmet Ali Sel kendisinin bu adla yazdığı şiirleri de göz önünde bulundurmak gerektiriyor. Bir diğer konu ise kendisi ve sıra arkadaşlarının (Melih Cevdet Anday ve Oktay Rifat) başlattığı Garipçilik akımı şiiri sokağa taşımış gibi görünse de aslında sokağın sesini şiire taşımışlardır. Hayatını da bir şiiri ile şöyle tasnif etmiştir;        ´´Ben Orhan Veli“Yazık oldu Süleyman Efendiye”Mısra-i meşhurunun mübdii..Duydum ki merak ediyormuşsunuz,Hususi hayatımı,Anlatayım:Evvela adamım, yaniSirk hayvanı falan değilim.Burnum var, kulağım var,Pek biçimli olmamakla beraber. Bir evde otururum,Bir ….

Hüseyin Nihal Atsız, 12 Ocak 1905 yılında İstanbul’ da başlayan ve 12 Aralık 1975 yılına kadar süre gelen hayat yolculuğunda  Türk siyasi ve düşünce hayatının önemli değişimlere tanıklık ettiği seneler olmuştur. Abdülhamit devri iktidarını, İttihat ve Terakki dönemini, Cumhuriyet’in kuruluşunu, tek parti iktidarını, çok partili hayata geçişi, 27 Mayıs ve 12 Mart’ı bizzat yaşamıştır. 19.yüzyılın ikinci yarısında filizlenen ve 20.yüzyılın başlarında sistematik bir düşünce haline gelen “Türkçülük” fikrinin 1930‟lu yıllarla birlikte önderi olan Hüseyin Nihal Atsız; oldukça aktivist bir şekilde bu düşüncenin mücadelesini vermiş ve bu fikir uğrunda hüküm giymiştir. Bundan ötürü kendisini “her devrin menkubu(düşkün)” olarak görmüştür. Onu kendi ….

Modern Türk edebiyatında “kadın şair” denince akla gelen en önemli isimlerdendir Didem Madak. Genç yaşta yakalandığı amansız hastalığa yenilen Didem Madak kendi deyimiyle “ütüsüz ve buruşuk bir ruhun” şairidir. *** “Çok şey öğrendim geçen üç yıl boyunca;  alt katında uyumayı bir ranzanın,  üst katında çocukluğum…  Kâğıttan gemiler yaptım kalbimden,  ki hiçbiri karşıya ulaşmazdı;  aşk diyorsunuz,   limanı olanın aşkı olmaz ki bayım!  -Siz Aşk’tan N’anlarsınız Bayım? – Didem Madak Hayatı 1970 yılında hayata gözlerini açan Madak 38 yaşındayken kolon kanseri sebebiyle hayata gözlerini yumar.Annesi vefat ettiğinde Didem Madak 12 yaşındadır. Madak’ın şiirlerinde annesine olan hasretin izlerini görebiliriz: *** On dört yaşındaydı ruhum bayım ….

Nasıl desem, hani biz böyle hep yorgunuzdur ama insanlara başka bahaneler buluruz ve insanlar üsteler ya, ve biz anlatmaktan da yorgun olmuşuzdur. Anlamayan insanlar üsteler ve neyimizin olduğunu sorarlar. Herkese ayni şeyleri anlatmak yerine yorgunum diyerek geçiştiririz. Böylelikle geçiştirdiğimiz tek şey galiba kendimiz. Kendimizi bazen de böyle herkese anlatıyoruz. Bizi bilene hatta bilmeyene bile. Kendimizi orada apaçık üryan ederek karşımızdaki her neyse ya da her kimse çırılçıplak ona vücudumuzu sergileriz. Onun işaret parmağından tutar ve bak burada da böyle bir yaram var deriz. Onlar yaraya dokunmaktan bıkmazlar ama biz bir yerden sonra herkesin dokunduğu yaradan hiç kimsenin deva olamayacağını anladığımızda iş işten ….

Hayat serüvenine bir su damlası olarak başlayan insanoğlu, doğar, büyür ve ölür. Bu basit döngü “yaşam” olarak isimlendirilir. Peki insan gerçekten bu kadar basit bir mahluk mudur? Yoksa basit olmak veya olmamak onun elinde midir? Çünkü doğmak, büyümek ve ölmek tüm canlılarda görülebilen bir döngüdür. Demek ki insanı insan yapan çok farklı değerler olmalı. Bu değerlerle donatılmış olarak doğan insanoğlu ya bir hazine avcısı hassasiyetiyle şahsında bulunan bu cevherleri ortaya çıkarır, onlarla değerlenip, eşref-i mahluk olur ya da surette insan olarak yaratılmış olsa bile sirette insan olma vasfını kazanamadan hayata veda eder. İnsan olarak doğmak elimizde olmasa da insanca yaşamak ….