PORTRE

ORHAN VELİ VE “GARİP ŞİİRİ”… Toplumcu Şiirimizde Garip İzleri…  “Bu umut özgür olmanın kapısı;Mutlu günlere insanca aralık.Bu sevinç mutlu günlerin ışığı;Vurur üstümüze usulca ürkek”… (Oktay Rıfat)  Her geçen gün biraz daha fazla baskı altına alındığımız toplumsal koşullarla yaşamaktayız. Ekonomik koşullar, hayat pahalılığı, sık sık karşılaştığımız zam haberleri, enflasyon denilen canavar ve bir türlü sonu gelmeyen ekonomik paketler hangimizi garipleştirmiyor ki? Hangimiz biraz garip, hangimiz biraz şair değiliz? Aziz Nesin’in “Türkiye’de her üç kişiden beşi şairdir” demesi belki de bundan… Orhan Veli Kanık, Melih Cevdet Anday ve Ali Oktay Rıfat’ın 1937’de Varlık dergisindeki çıkışları Orhan Veli’nin öncülüğünde “Garip” olarak meyvesini vermişti. ….

BEREKETLİ TOPRAKLAR ÜZERİNDE VE ORHAN KEMAL “İnsan dediğin bir insan ya canını vermeli insanlar için, ya da gölge etmemeli dünyamıza!”.Tarihte öyle dönemler var ki yüzyıllara sığacak olaylar sanki küçücük bir zaman diliminde olup bitivermiştir. Ancak o kısa zaman parçalarında olan bitenler kazındıkları insanlık belleğinde kuşaktan kuşağa aktarılırken bıraktıkları derin izlerle yüzyıllara bedel olarak yaşar gider. Bu üç sözcüğü ilk kez bir arada öğrencilik yıllarımda duymuştum. 1980’lerin başıydı. Üniversitenin kültür merkezinde izlediğim filme aittiler. Sonra yıllarca aynı sözcüklerin izini yeniden sürdüm. Ta ki Deniz’lerin anısının en canlı tanığı Erdal Öz’ün kitabı “Gülünün solduğu Akşam”ın elime geçtiği zamana kadar… Deniz Gezmiş’in savunma ….

ZAMANIN RUHUNA DOKUNAN EDİP: AHMET HAMDİ TANPINAR   “Saatin kendisi mekan, yürüyüşü zaman, ayarı insandır…Bu da gösterir ki zaman ve mekan, insanla mevcuttur.”                                                                                            Ahmet Hamdi Tanpınar  Zaman nedir? diye sorduğumuzda aşağı yukarı şöyle bir tanımı olduğunu söyleyebiliriz: “ Dönüşü olmayan bir doğrultuda birbiri ardına sürüp giden bir çizgidir.”  Zamanı tanımlamak birçok felsefeciye, edebiyatçıya, tarihçiye veya bir bilim adamına göre değişebilir. Bir de bu zaman tanımı içerisinde her zaman karşımıza çıkabilen, kendini duyurabilen, yıllar geçse bile eskidiğini fark ettirmeyen ve zamanın ruhuna dokunabilen insanlar vardır. Ahmet Hamdi Tanpınar’da edebi düşüncesiyle, fikriyatıyla, kitaplarıyla ve kişiliğiyle yaşadığı toplumun her kesimine ulaşmış, onun ….

Orhan, bizim Orhan. Orhan Veli Kanık. Yaşamı, hayatı, hayatından yansıyan ‘garip’liği ve bu gariplikten gelen şiirleri gibi ölümü… Kendine inat gibi takındığı takma isim olan Mehmet Ali Sel kendisinin bu adla yazdığı şiirleri de göz önünde bulundurmak gerektiriyor. Bir diğer konu ise kendisi ve sıra arkadaşlarının (Melih Cevdet Anday ve Oktay Rifat) başlattığı Garipçilik akımı şiiri sokağa taşımış gibi görünse de aslında sokağın sesini şiire taşımışlardır. Hayatını da bir şiiri ile şöyle tasnif etmiştir;        ´´Ben Orhan Veli“Yazık oldu Süleyman Efendiye”Mısra-i meşhurunun mübdii..Duydum ki merak ediyormuşsunuz,Hususi hayatımı,Anlatayım:Evvela adamım, yaniSirk hayvanı falan değilim.Burnum var, kulağım var,Pek biçimli olmamakla beraber. Bir evde otururum,Bir ….

Hüseyin Nihal Atsız, 12 Ocak 1905 yılında İstanbul’ da başlayan ve 12 Aralık 1975 yılına kadar süre gelen hayat yolculuğunda  Türk siyasi ve düşünce hayatının önemli değişimlere tanıklık ettiği seneler olmuştur. Abdülhamit devri iktidarını, İttihat ve Terakki dönemini, Cumhuriyet’in kuruluşunu, tek parti iktidarını, çok partili hayata geçişi, 27 Mayıs ve 12 Mart’ı bizzat yaşamıştır. 19.yüzyılın ikinci yarısında filizlenen ve 20.yüzyılın başlarında sistematik bir düşünce haline gelen “Türkçülük” fikrinin 1930‟lu yıllarla birlikte önderi olan Hüseyin Nihal Atsız; oldukça aktivist bir şekilde bu düşüncenin mücadelesini vermiş ve bu fikir uğrunda hüküm giymiştir. Bundan ötürü kendisini “her devrin menkubu(düşkün)” olarak görmüştür. Onu kendi ….